Σε συνέχεια του άρθρου: Μεταβολισμός και Χειμώνας
Επιμέλεια: Χαρά Σκουλαρίκη , Κλινική Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, M.Sc.
Το ήξερες οτι:
1. Όρεξη, Πείνα και Κορεσμός :
Oι έννοιες της όρεξης ( appetite) με της πείνας (hunger ) είναι εξαιρετικά διαφορετικές και επηρεάζονται τόσο από φυσιολογικά ερεθίσματα όσο από ορμονικά σήματα (πχ κινητικότητα εντέρου ή στομάχου, επίδραση ορμονών όπως ινσουλίνης, κορτιζόλης, γκρελίνης, λεπτίνης κτλ). Η ενεργοποιήση της όρξεης, όμως, φαίνεται πως είναι πολύπλοκη σε σύγκριση με εκείνη της πεινας καθώς η δεύτερη είναι μια πραγματική ανάγκη επιβίωσης με αντικειμενικά συμπτώματα. Για παράδειγμα, συνήθως η έκθεση σε τροφή , σε αρεστά φαγητά ή γλυκά, που είναι εύκολα διαθέσιμα αυξάνουν την όρεξη. Η παρατεταμένη νηστεία ενεργοποιούν την πείνα.
Η έννοια του κορεσμού, είναι το αντίθετο της όρεξης, και συνήθως οφείλεται στην πλήρωση του στομάχου με το γεύμα, ιδιαίτερα όταν οι αποθήκες λίπους και γλυκογόνου είναι πλήρεις.
Μάθε να διαχωρίζεις πότε πεινάς πραγματικά και πότε είναι αυξημένη η όρεξή σου ή πότε χαμηλός ο κορεσμός σου.
2.
Το λίπος που αδυνατίζει στο κρύο – ο Φαιός λιπώδης ιστός (brown fat):
Εκτός από το λιπώδη ιστό που όλοι ξέρουμε και που ονομάζεται «λευκός λιπώδης ιστός», τα θηλαστικά, οπότε και οι άνθρωποι, έχουμε και ένα άλλο τύπο λιπώδη ιστού που ονομάζεται «φαιός λιπώδης ιστός» του οποίου ρόλος είναι η θεμρογέννεση, δηλαδή η καύση θερμίδων.
Το όνομα φαιός (καφέ) λιπώδης ιστός, προκύπτει από το καφέ χρώμα του. Ο λευκός λιπώδης ιστός, είναι το σπλαχνικό και το υποδόριο λίπος στο σώμα μας. Ο κύριος ρόλος του, είναι στην ουσία η αποθήκευση του λίπους. Αντίθετα, κύριος ρόλος του φαιού λιπώδη είναι η προστασία από το κρύο, δηλαδή συμμετέχει στη θερμορρύθμιση και είναι ζωτικής σημασίας. Βρίσκεται σε ζώα που ζουν σε ψυχρές περιοχές, σε ζώα που πέφτουν σε χειμερία νάρκη και σε νεογέννητους ανθρώπους. Η περιοχή στην οποία εντοπίζεται ο φαιός λιπώδης ιστός στο σώμα, είναι κυρίως ο λαιμός και η άνω θωρακική περιοχή. Όσο αυξάνεται η ηλικία του ανθρώπου, τόσο μειώνεται και ο μεταβολικά ενεργός φαιός λιπώδης ιστός. Επίσης, έχει παρατηρηθεί πως όσο αυξάνεται ο δείκτης μάζας σώματος (δηλαδή, όσο μεγαλύτερο βάρος έχει ένα άτομο), τόσο μειώνεται και η ενεργότητα του φαιού λιπώδους ιστού. Η μεγαλύτερη διαφορά του φαιού λιπώδους ιστού από τον λευκό λιπώδη ιστό, είναι η παράγωγή θερμότητας, δηλαδή ο φαιός λιπώδης ιστός χρησιμοποιεί το λίπος για να παράγει θερμότητα. Έχει φανεί, πως μία έκθεση σε ψυχρό περιβάλλον ίσως να αυξάνει την ενεργοποίησή του φαιού λιπώδους ιστού. Η ενεργοποίησή του αυτή, συνοδεύεται με ταυτόχρονη αύξηση της θερμογένεσης και της λιπόλυσης. Χαρακτηριστικά, αναφέρεται πως 40- 50 γραμμάρια ενεργού φαιού λιπώδους ιστού, μπορούν να έχουν σαν αποτέλεσμα αύξηση του μεταβολικού ρυθμού κατά 20- 25%. Τα αποτελέσματα είναι πολύ ενθαρρυντικά για την απώλεια σωματικού βάρους, ενώ η ενεργοποίησή του σε ψυχρό περιβάλλον, σχετίζεται και με αύξηση της πρόσληψης γλυκόζης από αυτό τον ιστό, γεγονός που μπορεί να τον συνδέει με τη μείωση της ινσουλινοαντίστασης.
3.
Πράσινο τσάι το ”λιποτροπικό” – πηγή κατεχινών και καφεϊνης:
Έχει διατυπωθεί πως η κατανάλωση πράσινου τσαγιού μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο του σωματικού βάρους και τη μείωση του υποδόριου λίπους της κοιλιακής περιοχής. Διάφορες μελέτες σε ανθρώπους επιβεβαιώνουν τις ήπιες θερμογενετικές ιδιότητες του τσαγιού και την ικανότητά του να διεγείρει τις καύσεις και την οξείδωση του λίπους , οι οποίες οφείλονται στην περιεχόμενη καφεΐνη και, κυρίως, στις κατεχίνες. Οι κατεχίνες είναι μία ομάδα εξαιρετικά δραστικών ενώσεων οι οποίες ανήκουν στην οικογένεια των φλαβονοειδών. Σε κάθε περίπτωση, είναι ένα ευχάριστο ζεστό ρόφημα που μπορεί να συνοδεύσει και να δώσει θαλπωρή κάθε ώρα τις κρύες ημέρες.
4.
Ο μεταβολισμός στο βουνό – Υψόμετρο και προπόνηση υπό συνθήκες υποξίας:
Στην προπονητική είναι γνωστή η τακτική του ”live high-train low”, που εκθέτει τον αθλητή σε διαβίωση μεγάλου υψόμετρου με σκοπό τη βελτίωση της αθλητικής του απόδοσης. Γιατί; Το μεγάλο υψόμετρο είναι υποξικό (μειωμένο οξυγόνο) και υποβαρές (χαμηλή βαρομετρική πίεση) (ενώ η συγκέντρωση του οξυγόνου στην ατμόσφαιρα, ανεξάρτητα από το υψόμετρο, παραμένει σταθερή στο 21% όπως είναι στην επιφάνεια της θάλασσας, η μερική πίεση του οξυγόνου ελαττώνεται σαν αποτέλεσμα της μείωσης της βαρομετρικής πίεσης) . Η έκθεση του αθλητή σε υποξικές συνθήκες, επιβάλουν προσαρμοστικές διεργασίες οι οποίες προάγουν την αιμοποίηση στον οργανισμό, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο αιματοκρίτης, η συγκέντρωση της αιμοσφαιρίνης και κατά συνέπεια η αντοχή των αθλητών.
Γράφει η Χαρά Σκουλαρίκη , Κλινική Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, M.Sc.