Μια σύντομη σύνοψη
Ανάμεσα στους εφήβους έχει παρατηρηθεί μειωμένη κατανάλωση γαλακτοκομικών, φρούτων και λαχανικών, ενώ έχει παρατηρηθεί αυξημένη κατανάλωση ενεργειακά πυκνών σνακ και αναψυκτικών με αυξημένη περιεκτικότητα ζάχαρης. Αυτές οι διατροφικές συνήθειες είναι ανησυχητικές μιας και έχουν συνδεθεί με την παχυσαρκία.
Ο παράγοντας της επιβράβευσης
Εύγεστα τρόφιμα, όπως ενεργειακά πυκνά τρόφιμα και αναψυκτικά με ζάχαρη έχει φανεί πως χρησιμοποιούνται ως ένας τρόπος ‘’επιβράβευσης’’ σε σχέση με τρόφιμα όπως τα φρούτα.
Ρόλο – κλειδί έχει το παχυσαρκογόνο περιβάλλον στο οποίο ζούμε αφού χαρακτηρίζεται από πληθώρα εύγεστων τροφίμων για αυτό και είναι πιο πιθανό να ενεργοποιούν το κίνητρο της επιβράβευσης.
Οι έφηβοι επιλέγουν τι θα φάνε τόσο βάση προσωπικών αλλά και περιβαλλοντικών παραγόντων. Στους προσωπικούς παράγοντες σημαντικό ρόλο έχει η ευαισθησία στον παράγοντα της επιβράβευσης, αφού αντανακλά τη λειτουργικότητα του συμπεριφοριστικού τους συστήματος.
Η θεωρία
Η θεωρία ενίσχυσης της ευαισθησίας εξηγεί πως το συμπεριφοριστικό σύστημα πρωταρχικά οργανώνεται από τη ντοπαμίνη (νευροδιαβιβαστή) και μπορεί να οριστεί ως:
Η τάση για να κινητοποιηθεί μια συγκεκριμένη συμπεριφορά μέσα από την παρουσία ή την αναζήτηση ερεθισμάτων επιβράβευσης όπως δηλαδή είναι τα εύγεστα τρόφιμα.
Τι ισχύει
Η ευαισθησία στην επιβράβευση είναι υψηλότερη κατά την εφηβική ηλικία σε σχέση με την παιδική ή την ενήλικη ζωή και για αυτό είναι πολύ σημαντική για την εξήγηση των συμπεριφορών των εφήβων.
Μελέτες έχουν δείξει πως έφηβοι με μεγαλύτερη ευαισθησία στην επιβράβευση διαθέτουν με αυξημένη δραστηριότητα περιοχές του εγκεφάλου που συμμετέχουν στην επιβράβευση μέσω τροφίμων και για αυτό βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για να γίνουν υπέρβαροι.
Για αυτό έχουν προταθεί δύο διατροφικά μονοπάτια κατανάλωσης τροφής:
- Βάση της συναισθηματικής τους κατάστασης
- Πυροδότησης από περιβαλλοντικά στοιχεία όπως η όψη και η μυρωδιά του φαγητού.
Έξτρα
Παράλληλα και η συμμετοχή του περιβάλλοντος δεν μπορεί να παραληφθεί, αφού τόσο το σπίτι όσο και το σχολείο συνδέονται με την διατροφική πρόσληψη των εφήβων.
Πρόσβαση ή διαθεσιμότητα σε εύγεστα σνακ και αναψυκτικά σε αυτούς τους χώρους συνδέονται με υψηλότερη κατανάλωση αυτών των προϊόντων.
Συμπέρασμα
Το περιβάλλον πιθανόν αλληλεπιδρά με τον παράγοντα της ευαισθησίας στην επιβράβευση και το διατροφικό μοτίβο προωθώντας την κατανάλωση ενεργειακά πυκνών σνακ και αναψυκτικών με ζάχαρη.
Επικουρικά και άλλοι σημαντικοί παράγοντες για την τροφική επιλογή των εφήβων είναι:
- Η επιρροή των συνομηλίκων,
- Η συμπεριφορά των γονιών,
- Οι λιγούρες,
- Οι διατροφικές προτιμήσεις και
- Η επιρροή των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης
Πηγές:
- De Cock N. et. al., Sensitivity to reward and adolescents’ unhealthy snacking and drinking behavior: the role of hedonic eating styles and availability., Int J Behav Nutr Phys Act. 2016 Feb 9;13:17
Γράφει για το NutriNews.gr η Μαρία Μεντζέλου, Πτυχιούχος Τμήματος Επιστήμης Διαιτολογίας – Διατροφής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Τηλ. 6984515475, email: maria.mentzelou@hotmail.com