Από την έκθεση του American College of Sports Medicine, Position Paper 2016
Η βιταμίνη D είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη η οποία σχηματίζεται στον οργανισμό κυρίως μέσω της απορρόφησης της ηλιακής υπεριώδους ακτινοβολίας από το δέρμα, αλλά και από ορισμένες τροφές πλούσιες σε βιταμίνη D.
Οι δύο μορφές (μεταβολίτες) της βιταμίνης D είναι η εργοκαλσιφερόλη (βιταμίνη D2) η οποία περιλαμβάνεται στις τροφές και η χοληκαλσιφερόλη (βιταμίνη D3) η οποία παράγεται στο δέρμα μέσω της έκθεσης του από την υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου.
Ο μεταβολισμός της βιταμίνης D
Η ηλιακή ακτινοβολία επιτρέπει τη μετατροπή στο σώμα μας ένα είδους χοληστερόλης (7-δεϋδροχοληστερόλη) σε πρoβιταμίνη D3. Η θερμότητα που προκαλεί ο ήλιος καθώς πέφτει στην επιδερμίδα συμβάλει στο να μετατρέψει ο οργανισμός την προ-βιταμίνη D3 σε βιταμίνη D3.
Η βιταμίνη D3 μετατρέπεται στο ήπαρ σε 25-υδροξυβιταμίνη D (25-OH-Vitamin D, καλσιδιόλη). Αυτή η μορφή της βιταμίνης D ανευρίσκεται στην κυκλοφορία του αίματος και είναι αυτή που μπορεί να μετρηθεί σε αιματολογικές εξετάσεις. Ωστόσο, δεν είναι η ουσιαστική μορφή της βιταμίνης d.
Η ουσιαστική μορφή της βιταμίνης D είναι βιταμίνη D ορμόνη ή αλλιώς 1,25 διυδροξύ-βιταμίνη. Αυτή η ορμόνη μπορεί να παραχθεί άμεσα από τα κύτταρα και ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού.
Στην πραγματικότητα είναι είναι μία προ-στεροειδή ορμόνη, η οποία έχει άμεση δράση στα γονίδια . Το τελικό προϊόν του μεταβολισμού της, η Καλσιτριόλη (1,25-dihydroxyvitamin D), είναι μια σεκοστεροειδής ορμόνη που αλληλεπιδρά με περισσότερα από 2,500 γονίδια στο ανθρώπινο σώμα.
Πηγές Βιταμίνης D:
Ο ανθρώπινος οργανισμός μπορεί να συνθέσει το 90% της βιταμίνης D μέσω της υπεριώδους ακτινοβολίας του ήλιου και μόνο το 10% μέσω των τροφών.
Μια μικρή ποσότητας βιταμίνης D λαμβάνει ο οργανισμός μας μέσω της διατροφής. Συχνά μάλιστα, εφόσον προκύψει μια έλλειψη σε βιταμίνη D ίσως χρειαστεί να λάβει κάποιος και συμπληρώματα διατροφής.
Με εξαίρεση τα λιπαρά ψάρια, το συκώτι και το αυγό, τα υπόλοιπα τρόφιμα περιέχουν ελάχιστη βιταμίνη D. Μερικές τροφές όπως το γάλα, χυμός πορτοκαλιού και τα δημητριακά μπορούν να ενισχυθούν με βιταμίνη D αλλά σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Σε πολλές βιομηχανικές χώρες εμπλουτίζονται με βιταμίνη D κάποια επιλεγμένα τρόφιμα.
Η ικανότητα επίσης, της παραγωγής βιταμίνης D από τον οργανισμό μειώνεται με τα χρόνια, με αποτέλεσμα η έλλειψή της να είναι κοινή στις μεγαλύτερες ηλικίες, χωρίς ωστόσο να είναι σπάνιες και οι περιπτώσεις ανεπάρκειας βιταμίνης D και σε νεαρότερα άτομα.
Ο ρόλος της βιταμίνης D στον αθλητισμό:
Ρόλος της βιταμίνης D είναι να ρυθμίζει την ομοιόσταση του ασβεστίου και του φώσφορου , και διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της υγείας των οστών. Υπάρχει επίσης ένα συνεχώς αυξανόμενο επιστημονικό ενδιαφέρον για το βιομοριακό ρόλος της βιταμίνης D στους σκελετικούς μυς όπου ο ρόλος της στη διαμεσολάβηση της μεταβολικής λειτουργίας των μυών μπορεί να έχει επιπτώσεις για την υποστήριξη της αθλητικής απόδοσης.
Ένας αυξανόμενος αριθμός από μελέτες έχουν τεκμηριώσει την σχέση μεταξύ βιταμίνης D και :
- πρόληψη των τραυματισμών,
- αποκατάσταση ,
- βελτιωμένη νευρομυϊκή λειτουργία
- αυξημένο μέγεθος τύπου ΙΙ μυϊκών ινών
- μείωση της φλεγμονής
- μειωμένο κίνδυνο του στρες
- οξεία αναπνευστική λοίμωξη
Ανεπάρκεια:
Οι αθλητές που προπονούτναι σε εσωτερικούς χώρους είναι πιθανόν σε υψηλότερο κίνδυνο για ανεπάρκεια βιταμίνης D .
Το υψηλό σωματικό λίπος, η προπόνηση νωρίς το πρωί και το βράδυ, όταν τα επίπεδα UVB είναι χαμηλά, και ο ρουχισμός που καλύπτει όλο το σώμα αυξάνουν τον κίνδυνο για ανεπάρκεια από τους αθλητές που τείνουν να καταναλώνουν λίγη βιταμίνη D.
Σημείωση: Ο μεταβολισμός της βιταμίνης D όπως και της χοληστερίνης γίνεται στο ήπαρ. Αυτές οι δύο βασικές ουσίες έχουν ως βάση τους την προαναφερόμενη 7-δεϋδροχοληστερόλη. Φαίνεται πως υπάρχει μια συσχέτιση των τιμών της βιταμίνης D και της χοληστερίνης . Έχει υποδειχθεί πως τα άτομα που έχουν έλλειψη βιταμίνης d, τείνουν να έχουν αυξημένα επίπεδα χοληστερίνης και κατά επέκταση διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Μια αύξηση των επιπέδων της βιταμίνης D μπορεί στην προκειμένη περίπτωση να βοηθήσει στην μείωση της χοληστερόλης.
Από την έκθεση του American College of Sports Medicine, Position Paper 2016
Διαβάστε περισσότερα για την σχέση της βιταμίνης D με τον αθλητισμό εδώ:
- Pojednic RM, Ceglia L. The emerging biomolecular role of vi- tamin D in skeletal muscle. Exercise and Sport Sciences Reviews. 2014;42(2):76–81. 91.
- Sinha A, Hollingsworth KG, Ball S, Cheetham T. Improving the vitamin D status of vitamin D deficient adults is associated with improved mitochondrial oxidative function in skeletal muscle. The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism. 2013; 98(3):E509–513. 92.
- Ruohola JP, Laaksi I, Ylikomi T, et al. Association between se- rum 25(OH)D concentrations and bone stress fractures in Finnish young men. Journal of Bone and Mineral Research: The Official Journal of the American Society for Bone and Mineral Research. 2006;21(9):1483–1488. 93.
- Larson-Meyer DE, Willis KS. Vitamin D and athletes. Current Sports Medicine Reports. 2010;9(4):220–226. 94.
- Cannell JJ, Hollis BW, Sorenson MB, Taft TN, Anderson JJ. Athletic performance and vitamin D. Medicine and Science in Sports and Exercise. 2009;41(5):1102–1110. 95.
- Halliday TM, Peterson NJ, Thomas JJ, Kleppinger K, Hollis BW, Larson-Meyer DE. Vitamin D status relative to diet, lifestyle, injury, and illness in college athletes. Medicine and Science in Sports and Exercise. 2011;43(2):335–343.
- Lagowska K, Kapczuk K, Friebe Z, Bajerska J. Effects of die- tary intervention in young female athletes with menstrual dis- orders. Journal of the International Society of Sports Nutrition. 2014;11:21.
- Lewis RM, Redzic M, Thomas DT. The effects of season-long vitamin d supplementation on collegiate swimmers and divers. International Journal of Sports Nutrition and Exercise Metabo- lism. 2013;23(5):431–440. 98.
- Moran DS, McClung JP, Kohen T, Lieberman HR. Vitamin d and physical performance. Sports Medicine. 2013;43(7):601–611.
- Nickols-Richardson SM, Beiseigel JM, Gwazdauskas FC. Eat- ing restraint is negatively associated with biomarkers of bone turnover but not measurements of bone mineral density in young women. Journal of the American Dietetic Association. 2006; 106(7):1095–1101.