H αντίληψη της εικόνας σώματος στην εφηβεία

Στην εφηβεία υπάρχει μια τάση να μην αντιλαμβάνεται το άτομο σωστά την κατάσταση του σωματικού του βάρους. Μεταξύ  εφήβων, υπέρβαρους και μη, τόσο η υπερεκτίμηση όσο και η υποεκτίμηση του σωματικού βάρους μπορούν να οδηγήσουν σε συμπτώματα κατάθλιψης καθώς και άλλα ψυχολογικά προβλήματα και είναι πιθανόν να επηρεάσουν τις συμπεριφορές διαχείρισης του βάρους.

Πιο συγκεκριμένα, οι μη υπέρβαροι έφηβοι που υπερεκτιμούν το μέγεθος του σώματος τους πιθανόν να βιώσουν τη μη ικανοποίηση από το σώμα τους. Κάτι τέτοιο μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για ανάπτυξη τόσο μη φυσιολογικών προτύπων ή συμπεριφορών όσο και διατροφικών διαταραχών.

Από την άλλη, υπέρβαροι έφηβοι που υποεκτιμούν το μέγεθος του σώματος τους, ίσως είναι λιγότερο κινητοποιημένοι να μειώσουν το σωματικό τους λίπος, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο να εμφανίσουν κάποια χρόνια ασθένεια τα επόμενα χρόνια.

Σε νούμερα, ο επιπολασμός της μη ικανοποίησης από το σώμα του κάθε ατόμου κυμαίνεται από 24 – 46 % στα κορίτσια και από 12 – 26 % στα αγόρια και συνεχίζει να αυξάνεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Παραδείγματος χάριν σε ένα πρόσφατο δελτίο που αφορούσε 43 χώρε παγκοσμίως σημειώθηκε πως ανάμεσα σε 15χρονους έφηβους, το 40% των κοριτσιών και το 22% των αγοριών δεν ήταν ικανοποιημένα από το σώμα τους.

Σε πληθυσμούς με υψηλό επιπολασμό παχυσαρκίας, οι συγκρίσεις που λαμβάνουν χώρα με θέμα το βάρος, πιθανώς να υποκρύπτουν μια αλλαγή ως προς το τι θεωρείται ‘’φυσιολογικό’’. Παραδείγματος χάριν το υπέρβαρο αυτή την εποχή είναι πιθανό να θεωρείται σε μεγάλο βαθμό ‘’φυσιολογικό’’.

Τα δεδομένα δείχνουν μια μείωση με το πέρασμα του χρόνου στην υπερεκτίμηση του μεγέθους του σώματος ανάμεσα στα μη υπέρβαρα αγόρια και κορίτσια και παράλληλα μια αύξηση στην υποεκτίμηση του μεγέθους του σώματος στους υπέρβαρους εφήβους.

Ακόμα, φαίνεται πως το αντίκτυπο των συγκρίσεων ως προς το σωματικό βάρος είναι ισχυρότερος παράγοντας να αλλάξουν την αντίληψη σχετικά με το βάρος παρά τη συμπεριφορά. Τα ευρήματα ακόμα δείχνουν πως μειώνεται η αντίληψη που έχει το κάθε άτομο ότι αν είναι υπέρβαρο αυξάνεται και η πιθανότητα να αρχίσει δίαιτα.

Μεταξύ των δύο φύλων φαίνεται πως ο επιπολασμός των αγοριών που κάνουν δίαιτα παραμένει μικρότερος από εκείνο των κοριτσιών, επιβεβαιώνοντας πως τα αγόρια ενδιαφέρονται λιγότερο για το βάρος τους σε σχέση με τα κορίτσια.

Η μειωμένη τάση να κάνουν προσπάθειες απώλειας βάρους τα μη παχύσαρκα κορίτσια είναι μια θετική ένδειξη της μείωσης των μη φυσιολογικών διατροφικών συμπεριφορών ή διατροφικών προτύπων. Ωστόσο, η μη ικανοποίηση από το σώμα παραμένει ένα σύνηθες πρόβλημα που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μη φυσιολογικές διατροφικές συμπεριφορές ή πρότυπα και διατροφικές διαταραχές.

Τέλος, η λανθασμένη αντίληψη για το τι θεωρείται φυσιολογικό βάρος σώματος στους υπέρβαρους εφήβους πιθανόν να περιορίσει την αποτελεσματικότητα πολιτικών υγείας, αλλά και παρεμβάσεων που στοχεύουν στη μείωση του σωματικού βάρους και στην βελτίωση της υγείας. Βέβαια, η υποτίμηση του μεγέθους του σώματος πιθανόν και να σχετίζεται με βελτιωμένη εικόνα σώματος και ίσως και να ήταν σε θέση να μειώσει την εμφάνιση μη φυσιολογικών διατροφικών συμπεριφορών ή προτύπων και διατροφικών διαταραχών. Συνεπώς, τα μειονεκτήματα και τα πλεονεκτήματα της υποτίμησης του μεγέθους του σώματος ανάμεσα στους υπέρβαρους εφήβους που αναπτύσσονται τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά θέτουν μία αρκετά σοβαρή πρόκληση για την ανάπτυξη αποτελεσματικών παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.

Έτσι δεν χάνει την αξία η συνεχής ευαισθητοποίηση και ανάπτυξη παρεμβάσεων κατά της παχυσαρκίας που προλαμβάνουν την μη ικανοποίηση από το σώμα και ταυτόχρονα συνδυάζονται με υγιεινές συμπεριφορές διαχείρισης του βάρους από όλους τους εφήβους ανεξαιρέτως.


Πηγές:

  • Quick V. et. al., Body size perception and weight control in youth: 9-year international trends from 24 countries., Int J Obes (Lond). 2014 Jul;38(7):988-94

    Γράφει για το NutriNews.gr η Μαρία Μεντζέλου, Πτυχιούχος Τμήματος Επιστήμης Διαιτολογίας – Διατροφής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Τηλ. 6984515475, email: maria.mentzelou@hotmail.com